نشانه‌شناسي اعتماد در فضاي سايبر

خدماتي كه در فضاي سايبر به كاربران ارائه مي‌شود، گوناگون هستند؛ اين گوناگوني، وضعيت‌هاي متفاوتي را در چگونگي  اعتماد كاربران ايجاد مي‌كند. كاربراني كه با بانكداري يا تجارت الكترونيكي سروكار دارند، در اعتماد خود به سازوكارهاي ارتباطي و تعاملي فضاي سايبر دقت و تأمل بيشتري روا مي‌دارند. در تراكنش‌هاي «برخط» كاربران نه تنها در معرض ريسك‌هاي مالي قرار مي‌گيرند، بلكه انبوهي از اطلاعات شخصي و واقعي آن‌ها نيز قابليت انتقال به ديگران پيدا مي‌كند. اطلاعاتي كه مي‌تواند براي ديگران ارزش مالي فراوان داشته، و به همان نسبت، كاربران را با خطر افشا مواجه سازد و در بدترين حالت، سلاح قدرتمندي عليه آن‌ها باشد. بدين‌سان با رشد تعامل در فضاي سايبر، به ويژه كنش‌هايي كه مستلزم انتقال اطلاعات مهم شخصي است، اهمیت اعتماد در تراكنش‌هاي آنلاين را آشكارتر مي‌شود. به گونه‌اي كه نبودن اعتماد، يكي از بزرگ‌ترين موانع دادوستدهاي آنلاين قلمداد شده است.

به لحاظ مفهومي،« اعتماد» مبتني بر ذهنيت افراد درباره احتمال و انتظار و وقوع کنشي از سوي ديگران است(قابليت پیش‌بینی رفتار). اين ذهنيت، مي‌توان تابع متغيرهاي گوناگوني، از جمله زمينه‌هاي اجتماعي، فرهنگي، قومي، مذهبي، و ويژگي‌هاي شخصيتي باشد.  اعتماد، رفتاري است كه بازتاب‌دهنده موضع كاربران درباره روابط اجتماعي و تعامل در فضاي سايت‌هاي شبكه اجتماعي است؛ اين رفتار، تحت تأثير  ويژگي‌هاي شخصيتي مانند وظيفه‌شناسي، توافق پذیری، برونگرايي،، گرايش به اعتماد، اراده اعتماد، باورهاي اعتماد، رفتار مبتني بر اعتماد و نيز عوامل محيطي اعتماد مؤثر است.

ديدگاه كاربران درباره اعتماد در فضاي سايبر، يكي از راه‌هايي مطالعه‌ي پديده اعتماد است. تلاش‌هاي در خور توجهي در اين باره انجام گرفته است. اگر چه همه‌ي اين بررسي‌ها، يافته‌هاي ارزشمندي را در اختيار تصميم‌سازان،  تصميم‌گيران، و مديران قرار داده‌اند، اما تلاش  و جست‌وجوي براي نگاهي نو و متفاوت به اين پديده، ارزش و اهميت ويژه‌اي دارد. در تكاپوي بررسي راه‌هاي ديگر براي مطالعه‌ي اعتماد در فضاي سايبر، به نظر مي‌رسد روش «نشانه‌شناسي» (semiotics) مي‌تواند افق نويني را پيش روي بگشايد.

نشانه شناسی، علم بررسي کار کرد اجتماعی نشانه و مطالعه‌ي رفتار مبتني بر نشانه است . انسان‌ها در زندگي اجتماعي خود به طور مداوم در حال نشانه‌سازي براي انتقال پيام خود به ديگران هستند. نشانه‌شناسي، دانش بررسي سازوكارهايي است كه در سيستم‌هاي نشانه‌اي، معنا را توليد و دريافت مي‌كنند. ويژگي رسانه‌هاي دوران كنوني، براي درك پيام  از حواس پنج‌گانه استفاده مي‌شود و معناي نهفته در پيام داري لايه‌هاي گوناگوني است. به كمك نشانه‌شناسي مي‌توان پيام را رمزگشايي و معناي آن را دريافت.